💢 #گناوه و #ریگ بنادر باستانی سرزمین لر

✍ #محسنخواجهگیری

گناوه در قرون اولیه اسلامى شاهد دو قیام بوده؛ قیام #زنگیان سواحل خلیج فارس و قیام #قرامطه و #ابوسعیدگناوهاى که در استمرار این قیام بود.

سرزمین لُر که به آن ملک لر و بلاد لر مى گفتند(تاریخ گزیده، شرفنامه، قوم لر) شامل استان هاى لرستان،ایلام،چهارمحال و بختیارى،کوهگیلویه وبویراحمد وقسمت هایى از استان هاى بوشهر،خوزستان وفارس بوده است،گناوه شهرى باستانى که آثار باستانى ادوار مختلف تاریخى رادارد درعهد ساسانى جز کوره قباد بمرکزیت ارگان(بهبهان)بود(نامه گناوه،کتاب اول ص۱۲)

گناوه در قرون اولیه اسلامى شاهد دو قیام بوده؛ قیام زنگیان سواحل خلیج فارس که توسط #صاحبالزنج انجام گرفت مرکزیت آن روستاى مختارک رامهرمز بودوقیام قرامطه و ابوسعید گناوه اى که در استمرار این قیام بود(خوزستان،کوهگیلو و../ #احمداقتدارى ص ۲۰۵ تا۲۱۱)درعهدسلجوقى در سرزمین لر اتابکان لر قدرت گرفتند و دو مملکت مستقل تشکیل گردید به نام لربزرگ ولرکوچک،رم گیلویه بامرکزیت دهدشت وبهبهان قسمتى ازخاک اتابکان لربزرگ بود،گناوه وبندر ریگ نیز جز رم کوهگیلویه بودند(پرتغالى هادر شهرها و بندرهاى بوشهر ،دفتر دوم ص ۱۳۱)طوایف #بلوکحیاتداوود تحت عنوان الوار حیات داوودى قسمتى از لربزرگ بودند(عشایر مرکزى ایران ص ۱۰۶)
منطقه گناوه علاوه برآنکه ازعهدباستان جز سرزمین لر بوده است،مهاجرانى نیز از دیگر نقاط سرزمین لر داشته است،الله کرم خان حیات داوودى پس ازشمردن سیزده تن از اجدادش که موطن همه را گناوه میداند و بناى گناوه جدید راکه پس ازحمله عرب ویران شده بود از اجدادش مى داند وکلیه باغات ومزارع ومراتع گناوه راملک طایفه اش گفته است وهمچنین نوشته که اصل طایفه آنها طایفه حیات غیبى خرم آباداست ونام حیات داوود نیز از طایفه آنها گرفته شده است(شش فصل/الله کرم خان حیات داووى ص ۱ و۲) طایفه وخاندانهاى لر مهاجر دیگرى نیز درگناوه وجود دارد که از دیگر نقاط سرزمین لور به گناوه آمده اند(راهنماى خلیج فارس #ججلوریمر صفحات مربوط به گناوه وحیات داوود)لباس و پوشش زنانه و مردانه گناوه نیز لرى بوده است،(گناوه قریه خور خلیل ص۷۰) مردم گناوه لرى را با #لهجه_گناوه اى تکلم مى کنند.

رضادشتى نویسنده گناوه اى درمقاله کنکاشى در تاریخ تمدن و فرهنگ گناوه، ضمن آنکه زبان گناوه اى را آمیزه اى از گویش هاى لرى وبعضى کلمات بیگانه و غربى دانسته براى نشان دادن کهنه گى زبان مردم گناوه مقایسه قرابت نوزده کلمه لرى گناوه و زبان زرتشتیان یزد وکرمان کرده است(نامه گناوه،کتاب اول ص۱۸) #دکترغلامرضا_کریمى فرد در مقاله تناسب لفظ و معنى و اصالت کلمات در گویش گناوه اى ، پس از بررسى تعدادى کلمات لرى در گویش گناوه اى نوشته اند: در گویش گناوه اى..بسیارى از کلمات آن بر اساس گویش لرى..عینا یا با قدرى تفاوت درساختار یا لهجه کاربرد دارد(نامه گناوه،کتاب اول ص ۱۰۴)

دکترحسینجلالپور در خصوص گویش گناوه مى نویسد: گویش این منطقه از شاخه ى شمالى گویش هاى استان است . این گویش بر گرفته از گویش لرى است اما با لهجه اى کاملا متفاوت که در دو دهستان وسیع لیراوى و حیات داوود به آن صحبت مى شود(نامه گناوه کتاب دوم ص ۶۸)

غلامحسین_دریانورد شاعر ، ناشر و نویسنده گناوه اى در خصوص لهجه محله سرخور گناوه نوشته اند:لهجه سرخورى که خود گونه اى از گویش گناوه اى لرى و زیر مجموعه زبان فارسى متمایل به لرى است ( نامه گناوه، کتاب پنجم ص ۶۰)

بندر_ریگ

رونق این شهر بندرى درعهدصفویه آغاز شده است(پرتغالى هادرشهرهاو بندرهای بوشهر ص۸۶)ونخستین ساکنان آن لرهاى بهبهان بودند(پیشین ص ۱۳۱،بندر ریگ #دکتر_حمیدى ص۳۶)
بندر ریگ مرکز بلوک حیات داوود و خان نشین خوانین حیات داوود بود(بندر ریگ دکتر حمیدى صفحات مختلف)،بندر ریگ با نام دو تن ازنامداران تاریخ جنوب ایران مشهور است،میرمهنا وغابى و امیر على خان حیات داوودى.میر ناصر وغابى پدر میر مهنا مطابق عهد زندیه از عمان به بندر ریگ کوچ مى کند(نامه گناوه کتاب اول ص ۶۱)این خاندان به گونه اى در ساختارجمعیتى شهر(لرها)ادغام شدند که دیگر نمى توان آنها را ازتبارتازى دانست(بندر ریگ ص۳۷)میر مهنا که پاى استعمارگران هلندى را براى همیشه از خلیج فارس بریدوبراى ایرانیان افتخار آفریداضافه بر مورد بالا از ناحیه مادر نیز لر بود(نامه گناوه کتاب سوم ص ۲۸)امیر على خان حیات داوودى فرزند کاحیدر گناوه اى دیگرنامور این خطه که پس ازمیر مهناحاکم شد و شرح شجاعتش کتب تاریخ عصر زندیه را مملو کرده از آنجا که با لطفعلى خان زند هر دو ریشه در سرزمین لر کوچک داشتند شجاعت هاى بسیار به خرخ دادند.
این بنادرباستانى سرزمین لور زنان و مردان نامور بسیارداشته وداردکه پرداختن به آنها را به فرصت دیگر مى گذاریم.

آگاهی و #اتحاد

شرط پیروزی و بهروزی ماست.

🌱 @balotedanesh 🌱